Coraz bardziej popularna w Polsce yerba mate to nic innego jak wysuszone i zmielone liście (niekiedy również patyczki) rośliny zwanej ostrokrzewem paragwajskim. Yerba mate od setek lat spożywana jest w różnych rejonach Ameryki Południowej. W Europie znana jest od siedemnastego wieku za sprawą jezuitów, którzy szybko odkryli niesamowite właściwości tej rośliny. Współcześnie wiele osób uważa, że yerba mate jest znakomitą alternatywą dla kawy. Doskonale pobudza, poprawia koncentrację, a jednocześnie dostarcza organizmowi cennych witamin, minerałów i innych substancji aktywnych. Jednocześnie jej działanie jest długotrwałe i nie powoduje efektów ubocznych. Wysuszone liście ostrokrzewu paragwajskiego poprawiają przemianę materii, obniżają ciśnienie krwi i poziom złego cholesterolu, obniżają stres oksydacyjny, chronią wątrobę, a nawet stymulują pracę nerek. Co ciekawe yerba mate wykorzystywana jest również do produkcji kosmetyków. Pomimo charakterystycznego smaku, do którego większość osób musi się przyzwyczaić yerba mate polecana jest wszystkim tym, którzy chcą zwiększyć wydolność swojego organizmu, nie ryzykując swoim zdrowiem.
Właściwości Yerba mate: bogactwo witamin i substancji aktywnych
Swoje pozytywne oddziaływanie na ludzki organizm yerba mate zawdzięcza zawartości wielu aktywnych składników. W liściach ostrokrzewu znajduje się między innymi chlorofil, który jest odpowiedzialny za zielone zabarwienie roślin. Chroni on nasz organizm przed wolnymi rodnikami, ma również właściwości zasadotwórcze. Jest on niezastąpiony w oczyszczaniu krwi i płynów ustrojowych. Bardzo cenione jest jego działanie antybakteryjne. Co więcej regularne spożywanie produktów bogatych w chlorofil reguluje pracę układu trawiennego. Wiarygodne badania pokazują, że chlorofil ma również silne działanie przeciwnowotworowe. Chorzy na cukrzycę docenią natomiast jego właściwości stabilizujące poziom cukru we krwi. Ważną informacją dla kobiet jest fakt, że chlorofil reguluje cykl miesiączkowy, a także pracę tarczycy. U kobiet karmiących piersią stymuluje on produkcję i wydzielanie mleka.
Dzięki zawartości choliny (znanej również jako witamina B4) yerba mate zapobiega zaburzeniom pamięci, chroni także przed chorobą Alzheimera i Parkinsona. Cholina wspólnie z kwasem foliowym wspomaga procesy przemiany tłuszczów, dzięki czemu jest niezbędna do utrzymania mózgu i serca w dobrym stanie. Cholina jest rekomendowana dla osób w każdym wieku – od noworodków po ludzi starszych. Powinny przyjmować ją kobiety w ciąży.
Inozytol, czyli witamina B8 jest współodpowiedzialna za prawidłową pracę układu nerwowego. Jest ona bardzo ważna dla kobiet – prawidłowe jej stężenie chroni przed wystąpieniem zespołu policystyczych jajników. Inozytol zabezpiecza kobiecy organizm przed nadmiarem męskich hormonów, a także zwiększa stężenie progesteronu. Jest on wreszcie w stanie przyspieszyć utratę masy ciała, łagodzi napięcie przedmiesiączkowe i działa przeciwdepresyjne.
Zawarta w liściach ostrokrzewu paragwajskiego rutyna wzmacnia i uszczelnia naczynia krwionośne. Wykazuje ona również działanie oksydacyjne – wypłukuje z organizmu wolne rodniki. Ponadto zapobiega chorobom serca i miażdżycy.
Kwas pantotenowy (znany także jako witamina B5) wzmacnia układ krwionośny i odpornościowy. Co więcej wspomaga proces pigmentacji włosów (zapobiega ich siwieniu). Witamina B5 przyczynia się do regeneracji skóry i błon śluzowych. Jest również pomocna w problemach ze wzrokiem. Jej regularne przyjmowanie zapobiega bólom mięśni i stawów, łagodzi również objawy długotrwałego stresu.
W liściach ostrokrzewu paragwajskiego znajdziemy ponadto kwas nikotynowy zwany również niacyną lub witaminą B3. Jest on pomocny w obniżaniu poziomu złego cholesterolu. Dzięki niemu możliwe jest zmniejszenie toksyczności leków. Ponadto pozytywnie wpływa on na stan skóry i włosów. Jest również niezbędny dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego. Yerba mate zawiera kwas chlorogenowy (który znajdziemy też w zielonej kawie, karczochach czy pokrzywie) działający silnie antybakteryjnie, przeciwgrzybiczo i przeciwwirusowo. Jest on ceniony za właściwości ułatwiające spalanie tkanki tłuszczowej. Kwas chlorogenowy przyczynia się do zmniejszenia ciśnienia, reguluje też poziom cukru we krwi.
Niepozorny ostrokrzew paragwajski jest ponadto źródłem karotenu. Dzięki niemu pozytywnie wpływa on na wzrok, wspiera układ odpornościowy, poprawia kondycję skóry, zabezpiecza przed promieniowaniem UV. Jest on silnym przeciwutleniaczem – w odpowiednich dawkach działa antynowotworowo.
Ponadto w naparze z liści ostrokrzewu paragwajskiego znajduje się niezbędna dla dobrego funkcjonowania wzroku, pozytywnie wpływająca na włosy, skórę i paznokcie witamina A. Zawiera on także witaminę C, która przyspiesza gojenie się ran, działa przeciwstarzeniowo i wspiera układ odpornościowy. Dzięki zawartości witaminy E yerba mate jest pomocna w leczeniu chorób krążenia, chroni przed bezpłodnością, a także zapewnia piękną, młodo wyglądającą skórę. Witamina H jest natomiast niezbędna dla prawidłowej pracy tarczycy.
Yerba mate jest wreszcie źródłem kofeiny, która pobudza organizm i zwiększa zdolności do wysiłku fizycznego i intelektualnego.
Yerba mate: minerały
W liściach ostrokrzewu paragwajskiego znajdziemy wszystkie minerały potrzebne do prawidłowej pracy naszego organizmu. Duża zawartość magnezu sprawia, że napar ten pozytywnie wpływa na układ nerwowy, wzmacnia mięśnie, poprawia pamięć i koncentrację, chroni również przed skutkami stresu. Magnez jest ponadto niezbędny do tego, żeby nasz układ sercowo-naczyniowy pracował sprawnie. Aromatyczny napar jest bogaty w potas – związek obniżający ciśnienie krwi, regulujący gospodarkę wodno-elektrolitową, potrzebny także do prawidłowej pracy nerek.
Znajdujący się w ostrokrzewie paragwajskim krzem wzmacnia kości, opóźnia procesy starzenia, wspomaga odporność organizmu, a także pozytywnie wpływa na skórę, włosy i paznokcie. Żelazo chroni przed anemią, poprawia funkcje obronne organizmu, jest niezbędne dla sprawnego działania układu nerwowego. Zawartość siarki zapobiega dolegliwościom skórnym. Z kolei sód reguluje gospodarkę wodną organizmu, obniża ciśnienie i przyczynia się do prawidłowej pracy serca.
Yerba mate czy kawa?
Napar z ostrokrzewu paragwajskiego jest coraz częściej porównywany do kawy. Co więcej wydaje się, że yerba swoimi właściwościami znacznie przewyższa kawę. Jest też pozbawiona jej wad. Podstawową wadą kawy jest fakt, że jej picie prowadzi do wypłukiwania minerałów z organizmu. Nie dzieje się tak w przypadku liści ostrokrzewu. Co więcej spożywanie yerba mate to sposób na dostarczenie organizmowi niemal wszystkich niezbędnych witamin i minerałów.
Obydwa napoje – zarówno kawa, jak i yerba mate są źródłem pobudzającej kofeiny. W przypadku kawy pobudzenie następuje gwałtownie. Niestety jeszcze szybciej poziom kofeiny spada sprawiając, ze jesteśmy jeszcze bardziej zmęczeni. Inaczej dzieje się po spożyciu yerba mate – w tym przypadku kofeina uwalniana jest do organizmu stopniowo. Jej poziom jest natomiast stabilny przez długie godziny. Yerba mate pozwala więc na dłuższy czas efektownej pracy, co dla wielu osób jest najważniejszym argumentem przemawiającym za jej wyborem.
Osoby, które piją kawę mogą mieć problemy z zasypianiem. Yerba daje efekt całkowicie przeciwny – pomimo zawartości kofeiny chroni nas przed bezsennością.
Jak już wspomnieliśmy yerba mate zawiera kwas chlorogenowy, który zmniejsza ciśnienie, reguluje poziom cukru we krwi i ułatwia odchudzanie. Jest on obecny również w zielonej kawie, jednak procesy palenia pozbawiają ją tego cennego składnika. Co więcej yerba mate w przeciwieństwie do kawy nie uzależnia nawet po dłuższym czasie regularnego spożywania.
Yerba mate: właściwości przeciwnowotworowe
Regularne picie yerba mate jest polecane między innymi ze względu na działanie przeciwnowotworowe tej rośliny. Liście ostrokrzewu paragwajskiego są bogatym źródłem antyoksydantów, dzięki czemu niezwykle skutecznie wypłukują wolne rodniki z organizmu. Yerba ma również działanie przeciwzapalne i zasadotwórcze. Tworzy ona w organizmie środowisko niesprzyjające rozwojowi nowotworów.
Yerba mate na odchudzanie
Po napar z liści ostrokrzewu paragwajskiego powinny sięgnąć osoby zainteresowane utratą zbędnych kilogramów. Choć sam napój nie zastąpi nam diety i aktywności fizycznej, które są niezbędne dla osiągnięcia i utrzymania szczupłej sylwetki – może znacznie przyspieszyć ten proces. Spalanie tłuszczu gwarantuje nam między innymi kwas chlorogenowy, który współcześnie jest dodatkiem do wielu suplementów diety przyspieszających odchudzanie. Regularne picie yerba mate obniża poziom złego cholesterolu, a także usprawnia procesy trawienia. Może on również łagodnie przeczyszczać organizm.
Zawartość kofeiny zwiększa naszą wytrzymałość i dodaje siły do ćwiczeń, przyczyniając się tym samym do szybszej utraty kilogramów.
Yerba mate na dobry humor i mocne nerwy
Napar z liści ostrokrzewu paragwajskiego wykazuje bardzo pozytywny wpływ na działanie układu nerwowego. Dzieje się tak dlatego, że zawiera on witaminy z grupy B, a także potas i magnez. Regularne picie yerba mate poprawia samopoczucie, jest korzystne dla naszej pamięci i koncentracji. Sprawia, że jesteśmy bardziej odporni na stres i zmęczenie. Może również zapobiegać depresji. Działanie zawartej w ostrokrzewie kofeiny nie wpływa na ludzki organizm tak negatywnie, jak to się dzieje w przypadku kawy i napojów energetycznych.
Yerba mate – jak wybrać?
Wybór yerba mate nie jest sprawą prostą, gdyż współcześnie na rynku dostępnych jest kilka jej gatunków. Dużą popularnością cieszy się yerba mate suszona, a następnie wędzona dymem (tak zwana arbacuá). W sklepach można spotkać również odmianę, w której liście połączone są z gałązkami (jest ona oznaczana jako: laborada con palo), jak również same liście bez gałązek (sin palo). Yerba mate „ostada” to taka, której liście są pieczone.
Osoby, które kupują yerba mate po raz pierwszy, powinny skonsultować się z wykwalifikowanym sprzedawcą (jest to tym łatwiejsze, że obecnie yerba mate jest powszechnie dostępna). Na początek najlepiej jest prosić o odmiany najbardziej łagodne.
Ci, którzy nie mogą przekonać się do charakterystycznego smaku yerba mate mogą spróbować mieszanek aromatyzowanych. W niektórych sklepach dostępna jest yerba mate w torebkach – jej zaparzanie jest niewątpliwie bardzo łatwe, jednak jakość zazwyczaj pozostawia wiele do życzenia.
Jak pić yerba mate?
Przyrządzanie yerba mate to prawdziwy rytuał. Do tego celu będziemy potrzebowali urządzenia zwanego bombillą – jest to metalowa rurka, która została zaopatrzona w specjalny filtr w kształcie sitka (przy zakupie bombilli warto od razu zaopatrzyć się w specjalną szczoteczkę do jej czyszczenia). Dzięki jej zastosowaniu drobiny suszu nie przedostają się do naszych ust. Naczynia, w których serwowany jest napar noszą nazwę mate. Mogą być one wykonane z tykwy, ceramiki lub drewna.
Jeżeli chcemy cieszyć się pełnią właściwości yerba mate, koniecznie pamiętajmy o właściwej temperaturze wody, którą zalejemy liście. Nie może być ona wrząca, gdyż zbyt wysoka temperatura pozbawi napar części cennych wartości odżywczych. Optymalna temperatura to 70-80%.
Tradycyjnie wypełnia się liśćmi ostrokrzewu paragwajskiego około 3/4 naczynia, a następnie całość zalewa się wodą. Po wypiciu płynu te same liście można zalać wodą ponownie. Ten proces powtarza się zazwyczaj kilka, a nawet kilkanaście razy.
Yerba mate: zastosowanie w kosmetologii
Yerba mate to nie tylko aromatyczny napar, ale również ważny składnik naturalnych kosmetyków. Z ostrokrzewu paragwajskiego produkowane są kosmetyki zarówno do pielęgnacji włosów, jak i pielęgnacji ciała. Są one skuteczne dzięki zawartości dużej ilości antyoksydantów, a także witamin A, C, E, witamin z grupy B, kwasu pantotenowego czy karotenu. Yerba mate dzięki zawartości kofeiny nadaje się ponadto do produkcji kosmetyków wyszczuplających i ujędrniających ciało.
Czy yerba mate może zaszkodzić?
Choć yerba mate jest produktem naturalnym, nie należy spożywać jej bez ograniczeń. Ostrożność należy zachować zwłaszcza ze względu na wysoką zawartość kofeiny. Wypicie nadmiernej ilości naparu z ostrokrzewu może owocować zdenerwowaniem, bezsennością, a nawet kołataniem serca.
Choć nie zaobserwowano negatywnych skutków picia yerba mate u kobiet w ciąży i karmiących piersią, powinny ograniczyć one spożycie naparu za względu na zawartość kofeiny. Nie muszą jednak z niego rezygnować.